De Groene Vos

De duurzaamheidsinitiatieven in Sint Marten-Sonsbeekkwartier bestonden op 1 oktober 2015 op de kop af 10 jaar. Hoe is het begonnen? Tijdens vergaderingen van het wijkplatform Sint Marten-Sonsbeekkwartier-Zuid in het jaar 2004 opperde Dirk Zeldenrust bij de rondvraag stelselmatig dat er vanwege de klimaatproblematiek een duurzaamheidsdag in de wijk moest komen. Daar werd door de aanwezigen steevast vriendelijk maar afwijzend op gereageerd, totdat het wijkplatform begin 2005 overstag ging en een voorbereidingsgroepje instelde bestaande uit mensen van het wijkplatform, de opbouwwerker en Milieudefensie Arnhem.

Duurzaamheidsdag
Op 1 oktober 2005 vond in en rond wijkcentrum De Hommel onder het motto “Kom op voor een duurzame wijk” de duurzaamheidsdag plaats met een grote expositie over duurzame energie, informatiestands, workshops, films, lezingen en kinderactiviteiten. En last but not least sloot de wijk een weddenschap af met de milieuwethouder met als inzet om op wijkniveau in één jaar tijd 25% meer oud papier gescheiden in te zamelen en 10% meer glas. Dit betekende meteen dat het niet bij een dag kon blijven: de stand van de weddenschap moest gemonitord worden en de wijkbewoners moesten opgepept worden om oud papier en glas allemaal te scheiden. De weddenschap heeft de wijk uiteindelijk glansrijk gewonnen: in plaats van de vereiste 69 ton extra oud papier en glas werd 89 ton extra ingezameld. De prijs voor de wijk was een cheque van € 8900. Dit kostte de gemeente eigenlijk niets, want elke ton extra gescheiden papier en glas bespaarde de gemeente € 100,- aan verbrandingskosten.

Ook de drie basisscholen in de wijk, de Jan Ligthartschool o.l.v. de onvolprezen directeur Rob Lingier, de Annaschool en De Wijzer, hebben enthousiast meegedaan met weddenschappen op maat. Deze zijn ook allemaal gewonnen door de scholen. De Jan Ligthartschool en de Annaschool kregen als prijs onder meer zonnepanelen op hun dak.

Een weddenschap bleek een fantastisch instrument om mensen in beweging te krijgen voor duurzaamheid en het succes van de wijkweddenschap smaakte naar meer. We besloten dus door te gaan met duurzaamheidsinitiatieven en hebben daarom op 16 mei 2007 Stichting Kom op voor een duurzame wijk opgericht.

Nieuwe weddenschappen

Begin 2007 werd er in Nederland over gedacht om plastic afval gescheiden te gaan inzamelen. De gemeente Arnhem, inzamelaar SITA en Stichting Kom op voor een duurzame wijk hebben toen samen een plan uitgebroed voor een nieuwe weddenschap om in de wijk 12 ton huishoudelijk plastic afval in een jaar te gaan inzamelen. Het was een sprong in het duister, want er waren geen goede cijfers beschikbaar voor wat haalbaar was. Zo kwam de allereerste inzamelcontainer voor plastic afval in Nederland in het midden van onze wijk te staan: op het Graaf Ottoplein. Op 26 mei 2007 werd deze in gebruik gesteld door de toen kersverse minister van milieu, Jacqueline Cramer, toen zelf wonend aan de Sonsbeekweg.
Eerst mochten alleen maar plastic flesjes en flacons apart worden ingezameld en werden de streefgetallen van geen kant gehaald, maar toen vanaf 1 januari 2008 al het huishoudelijk plastic afval onder de weddenschap viel, vertoonden de maandgrafieken een duidelijk stijgende lijn. Met een actiezaterdag in maart met bakfiets, informatiemateriaal en megafoon werd de zeer spannende eindspurt ingezet en uiteindelijk is de weddenschap nog ruim gewonnen.
Als beloning boden de gemeente en SITA geldprijzen aan en Nedvang, de landelijke organisatie van Plastic Heroes, financierde een groot wijkfeest. Dit feest werd op zaterdag 6 september 2008 gevierd op het Graaf Ottoplein met maar liefst vier live bands en nog een heleboel meer. Ook minister Cramer was weer van de partij. Vanaf het podium daagde zij de aanwezigen uit om deze keer met haar een weddenschap aan te gaan, maar nu over energiebesparing. Er zou een beloning volgen als in de wijk 500 particuliere woningen mee zouden doen met het landelijke programma Meer met Minder. Dat betekende dat de woningeigenaar structurele maatregelen in zijn huis moest treffen die minimaal 30% energiebesparing zouden opleveren. Niet wetend wat ons boven het hoofd hing, hebben we deze uitdaging toch geaccepteerd. In de daaropvolgende onderhandelingen met ambtenaren van het ministerie bleek dat 50 woningen in een jaar ook al een hele opgave zou zijn. En dat hebben we geweten!

Na een jaar informatieavonden, maatwerkadviezen regelen, werving, voorlichting, persoonlijk advies en een wijkactiedag met wethouder Cees Jansen op de elektrische scooter hadden we op 1 april 2010 71 bindende contracten binnen. Daarvan zijn er 57 binnen een jaar uitgevoerd met een totale premie van € 2100 per woning (de gemeente had ook nog wat bijgelapt). Eén woning realiseerde zelfs 86% aan besparingsmaatregelen. Onze stichting kreeg van de minister € 100 per woning.

Het bod van € 5 miljoen
Het waren niet alleen weddenschappen waar we druk mee waren. Begin 2007 kwam woningbouwcorporatie Portaal met een bod van € 5 miljoen aan de wijk, te besteden aan leefbaarheidsprojecten. Bewoners en organisaties mochten zelf projectplannen aandragen. Wij hebben 5 plannen aangedragen waarvan er 2 zijn erkend en uitgevoerd: duurzame herinrichting van het Boerderijterrein en oprichting van een servicepunt voor duurzame ontwikkeling. Op basis van een door Portaal bekostigd bedrijfsplan werd in april 2009 het servicepunt geopend in het pand aan de Hommelseweg 41, eigendom van de Woningbouwvereniging Gelderland.
Fijn was ook dat we een subsidie van een ton van de gemeente uit GSO-gelden in de wacht hadden gesleept waarmee we een projectmedewerker op hbo-niveau konden aantrekken voor 3 jaar gedurende 3 dagen in de week. Bovendien heeft Portaal de eerste 4 jaar bijgedragen in de huur van het pand dat in april 2010 werd omgedoopt in De Groene Vos.

De Groene Vos en de VOSZ
Aan de professionele ondersteuning kwam op 1 januari 2013 een eind en sindsdien ging De Groene Vos verder als vrijwilligersorganisatie, met ups en downs.
Vanaf het begin hebben we in het best grote pand samengewerkt met de Onderhoudswinkel VOSZ die goedkoop klusgereedschap e.d. verhuurde aan haar leden. Wij verrichtten de dienstverlening, de VOSZ betaalde mee in de lasten van het pand. Na 6 jaar goede samenwerking neemt Stichting Kom op voor een duurzame wijk, sinds april van dit jaar Stichting De Groene Vos genoemd, de dienstverlening van de VOSZ over. De meer dan 100 leden van de vereniging VOSZ worden gestimuleerd Vriend van De Groene Vos te worden, de donateurstak van Stichting De Groene Vos. Ook werven we nieuwe donateurs. De faciliteiten zijn zelfs uitgebreid doordat de ‘vrienden’ ook tal van kortingsmogelijkheden genieten bij buurtwinkels en –bedrijven en bij De Groene Vos zelf.

Winkel, projecten en samenwerking
Stichting De Groene Vos motiveert en inspireert mensen en organisaties tot een duurzame leefstijl. In ons pand aan de Hommelseweg 41 hebben wij een leuke winkel waar duurzame artikelen te koop zijn, waar we informatie en advies geven over energie- en waterbesparing, afval, groen, stadslandbouw, enz. We zamelen specifieke afvalcomponenten in, zoals frituurolie en –vet, kleine elektrische apparaten, spaarlampen, inktcartridges, oude pennen en stiften en aluminium (folies, blikjes). Ook is De Groene Vos afhaalpunt van biologische groentepakketten van Ruimzicht.

In en buiten De Groene Vos heeft de stichting tal van duurzaamheidsprojecten georganiseerd. Zonder volledig te zijn kunnen genoemd worden: Warmetruiendagen, Klimaatstraatfeesten, Duurzame wijkeconomie, Duurzame diners, de Groene Sint, Repair Cafés, Groen in de wijk en Stadslandbouw. Ook zamelt de stichting sinds eind 2009 het oud papier in de wijk in.

We werken regelmatig samen met andere partijen, zoals de gemeente Arnhem en Portaal. Maar bijvoorbeeld ook met Solix onder de noemer Zonnestroom Made in [Arnhem]. Vanuit De Groene Vos organiseren we regelmatig informatieavonden, ook in plaatsen in de omgeving van Arnhem, en geven we voorlichting en advies over zonnepanelen. Zowel Solix als De Groene Vos participeren in het gemeentelijke programma Energie Made in [Arnhem].

Resultaat mag er zijn
We zijn er trots op dat we De Groene Vos 10 jaar draaiende hebben kunnen houden met in de loop van de jaren een flinke schare aan vrijwilligers. Wij hebben bijgedragen aan energiebesparing en gebruik van duurzame energie door inwoners in en buiten de wijk, aan afvalscheiding en al dan niet eetbaar groen in de wijk. We hebben veel mensen geïnspireerd tot een duurzame leefstijl .

Als we dan onlangs van een gemeentelijke afvalambtenaar horen dat begin 2015 uit sorteeranalyses van restafval is gebleken dat van alle geanalyseerde Arnhemse wijken in Sint Marten-Sonsbeekkwartier verreweg het minste oud papier is het restafval zit, dan kunnen we een tevreden glimlach nauwelijks onderdrukken. Al zal Dirk pas tevreden zijn als ook de laatste snipper uit het restafval is verdwenen.